Το Νησί των Λησμονημένων Σπιθών
Απο την Λιλικα Αρνακη
Σάββατο 26 Ιουλίου 2025
Γιατί Αποτυγχάνουν οι Κυβερνήσεις ;
Γιατί Αποτυγχάνουν οι Κυβερνήσεις ;
Απο την Λιλικα Αρνακη
Μια φιλοσοφική θεώρηση της εξουσίας, της ηθικής και των ορίων της πολιτικής
Πρόλογος
Η εξουσία είναι το πλοίο που πλέει σε θάλασσες ταραγμένες, όπου το φως της αρετής συχνά σβήνει στα κύματα του ανθρώπινου πάθους και της αδυναμίας. Οι κυβερνήσεις, όντας φάροι ελπίδας και ταυτόχρονα αδιορατοι δαίμονες, παλεύουν να κρατήσουν ισορροπίες ανάμεσα στο χάος και την τάξη, την ελευθερία και την καταστολή. Με οδηγό τη σοφία των Πλάτωνα, Μαρξ, Χομπς και Ρουσσώ, το δοκίμιο αυτό ταξιδεύει στα σκοτεινά νερά της πολιτικής, αναζητώντας τις αιτίες που οδηγούν το καράβι της διακυβέρνησης στην αποτυχία και τη φθορά, αναδεικνύοντας την αιώνια σύγκρουση ανάμεσα στην εξουσία και το ηθικό ιδανικό.
Η απώλεια της αρετής – Πλάτων και το όραμα του φιλοσόφου-βασιλιά
Στην «Πολιτεία», ο Πλάτων οραματίζεται την πολιτεία ως μια αρμονική κοινότητα που βασίζεται στην αρετή και τη σοφία. Για εκείνον, οι κυβερνήσεις αποτυγχάνουν όταν οι ηγέτες δεν έχουν ως κέντρο το κοινό καλό, αλλά την προσωπική φιλοδοξία και το συμφέρον. Η εξουσία που λαμβάνουν τα άτομα χωρίς φιλοσοφικό νου και αρετή μετατρέπεται σε δύναμη καταστροφική, που διαβρώνει τις θεσμικές βάσεις και τον κοινωνικό ιστό. Η παρακμή ξεκινά όταν η αριστοκρατία υποκαθίσταται από την τιμοκρατία — όπου η τιμή και το κέρδος υπερτερούν της σοφίας — και καταλήγει στην τυραννία, όπου η εξουσία ασκείται καταχρηστικά και αυταρχικά.
Ο Πλάτων μας προειδοποιεί: χωρίς παιδεία που καλλιεργεί την αρετή, η εξουσία αποκτά εθιστική και διαβρωτική φύση, και η πολιτεία οδηγείται σε βύθιση.
Η ταξική δομή της εξουσίας – Κ. Μαρξ και η οικονομική βάση
Για τον Καρλ Μαρξ, το κράτος και οι κυβερνήσεις δεν είναι ουδέτερα όργανα. Στο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» και στο «Κεφάλαιο», αναλύει πώς οι κυβερνήσεις υπηρετούν πάντα τα συμφέροντα της κυρίαρχης οικονομικής τάξης. Η αποτυχία των κυβερνήσεων είναι ενσωματωμένη στο ίδιο το σύστημα παραγωγής, όπου οι οικονομικές ανισότητες διατηρούνται και αναπαράγονται μέσω της πολιτικής εξουσίας.
Έτσι, ακόμα και οι πιο δημοκρατικές ή φιλελεύθερες κυβερνήσεις, υπό την πίεση των οικονομικών δυνάμεων, καταλήγουν να διατηρούν και να νομιμοποιούν μια βαθιά ταξική ανισότητα. Η πολιτική εξουσία δεν είναι παρά ο βραχίονας ενός συστήματος που αναπαράγει την αδικία.
Ο φόβος ως καύσιμο της εξουσίας – Τ. Χομπς και ο Λεβιάθαν
Ο Τόμας Χομπς, στο κλασικό έργο του «Λεβιάθαν», βλέπει την εξουσία ως αναγκαίο κακό που γεννιέται μέσα από το φόβο. Στην «φυσική κατάσταση», όπου κυριαρχεί το χάος και ο ανταγωνισμός, ο άνθρωπος παραχωρεί την ελευθερία του σε έναν κυρίαρχο, έναν ισχυρό φορέα που εγγυάται την τάξη και την ασφάλεια.
Ωστόσο, το ίδιο αυτό μονοπώλιο της βίας που προστατεύει μπορεί και να καταπιέζει, όταν η εξουσία μετατρέπεται σε τυραννία. Οι κυβερνήσεις αποτυγχάνουν όταν αδυνατούν να διατηρήσουν αυτή την εύθραυστη ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και ελευθερίας, μεταξύ δικαίου και καταπίεσης. Το κράτος γίνεται ένας «λεβιάθαν» που αφαιρεί την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, και τότε η αποτυχία είναι αναπόφευκτη.
Η αλλοτρίωση της βούλησης – Ζ.-Ζ. Ρουσσώ και το Κοινωνικό Συμβόλαιο
Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, το «Κοινωνικό Συμβόλαιο», τοποθετεί τον λαό και τη «γενική βούληση» στο κέντρο της νομιμοποίησης της εξουσίας. Όταν η κυβέρνηση παύει να εκφράζει τη βούληση του συνόλου και γίνεται όργανο συμφερόντων μειονοτήτων ή ελίτ, τότε χάνει την ουσία της.
Η αποτυχία της διακυβέρνησης έρχεται όταν η πολιτική εξουσία αλλοτριώνεται, απομακρύνεται από τον λαό και μετατρέπεται σε εργαλείο εξουσιασμού. Η δημοκρατία δεν είναι απλώς διαδικασία, αλλά συνεχής ηθική δέσμευση που απαιτεί ενεργό συμμετοχή και υπευθυνότητα από όλους.
Επίλογος: Η πολιτική ως συνεχές ηθικό ερώτημα
Κανένα πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να εξαντλήσει την έννοια της δικαιοσύνης ή της καλής διακυβέρνησης. Η αποτυχία των κυβερνήσεων είναι πάντα ένας καθρέφτης της ανθρώπινης φύσης και των κοινωνικών δομών που την περιβάλλουν. Όταν η εξουσία αποκόπτεται από την ηθική, την παιδεία και τη βούληση του λαού, μετατρέπεται σε εργαλείο κυριαρχίας και όχι σε μέσο συνύπαρξης.
Η φιλοσοφία μάς καλεί να αναστοχαστούμε συνεχώς την πολιτική εξουσία ως πράξη ευθύνης και αρετής, μια διαρκή προσπάθεια ισορροπίας ανάμεσα στην ελευθερία και την τάξη, την αλήθεια και την εξουσία. Κι όταν αυτή η προσπάθεια εκφυλίζεται, η αποτυχία είναι ζήτημα χρόνου.
Τον Πόνο να τον Μετατρέπουμε σε Δύναμη – Να Βάζουμε Στοπ
Aπο την Λιλικα Αρνακη
Αλχημεία: Ο Πόνος δεν είναι Άλλοθι – Είναι Ευθύνη να Παλέψεις Μαζί του.
Ο πόνος. Δεν ζητά την άδεια να έρθει.
Δεν ρωτάει πότε χωρά. Δεν κάνει υποχωρήσεις.
Μπαίνει μέσα μας αθόρυβα ή με πάταγο, σαν κεραυνός ή σαν μια σταγόνα που διαβρώνει.
Πόνος για μια απώλεια, για μια αδικία, για ένα όνειρο που δεν άντεξε στο φως.
Είναι μια εμπειρία που μας κάνει ή να χαθούμε ή να μεταμορφωθούμε.
Όμως δεν αρκεί να πονάς. Η ζωή μάς θέλει αλχημιστές. Να μετατρέπουμε τη θλίψη σε γνώση, την οργή σε πράξη, το κλάμα σε φως. Ο πόνος δεν είναι προορισμός. Είναι σταθμός. Μπορεί να σε καθηλώσει, αλλά μπορεί και να σου μάθει να περπατάς αλλιώς.
Δεν έχουμε το άλλοθι του πόνου για να βουλιάξουμε. Δεν είναι ασυλία ούτε δικαιολογία. Δεν μας επιτρέπεται να πονάμε χωρίς να παλεύουμε.
Η ευθύνη απέναντι στη ζωή, απέναντι στον εαυτό μας και τους άλλους, είναι να σταθούμε όρθιοι.
Να σηκώσουμε τον πόνο και να του δώσουμε μορφή. Να τον κάνουμε τέχνη, λέξη, πράξη, αγκαλιά.
Η αληθινή δύναμη δεν είναι να μην πονάς. Είναι να μη σε νικάει ο πόνος. Είναι να τον κοιτάς στα μάτια και να του λες: «Μη νομίζεις πως θα με διαλύσεις. Μαζί θα δημιουργήσουμε κάτι νέο.
Κάτι αληθινό».
Να του βάζεις όριο. Να του βάζεις στοπ.
Όχι επειδή δεν πονάς πια, αλλά επειδή διάλεξες να συνεχίσεις παρ’ όλα αυτά.
Η ζωή δεν είναι μόνο η χαρά. Είναι και οι πληγές. Μα όταν μια πληγή κλείσει, γίνεται ουλή – και κάθε ουλή είναι απόδειξη πως έζησες, πως νίκησες, πως άντεξες.
Μη φοβάσαι να πονέσεις. Μη επιλέγεις να βουλιάξεις.
Ο πόνος υπάρχει για να μας ξυπνά, όχι για να μας καταστρέφει.
Τον πόνο να τον μετατρέπεις σε δύναμη. Γιατί εκεί που πόνεσες, μπορείς να ανθίσεις.
Και τότε, η ζωή –όλη η ζωή– παίρνει νόημα ξανά. Με πιο βαθιά ρίζα. Με πιο καθαρό βλέμμα. Με πιο γενναία καρδιά.
Η Δύναμη της Σιωπής σε έναν Κόσμο που Φωνάζει
Απο την Λιλικα Αρνακη
Σε μια εποχή που κυριαρχεί ο θόρυβος, η σιωπή δεν είναι αδυναμία – είναι επιλογή, δύναμη και αντοχή.
Ζούμε σε έναν κόσμο που αποθεώνει τη φωνή, την ένταση, την παρουσία που επιβάλλεται. Μας μεγάλωσαν με την ιδέα ότι η επιτυχία χτίζεται μέσα από τη διεκδίκηση, τη συνεχή έκθεση και την ανάγκη να ξεχωρίσουμε.
Σε αυτή την κοινωνία της εξωστρέφειας, ο σιωπηλός άνθρωπος μοιάζει ξένος. Η σιωπή συχνά παρερμηνεύεται ως αδυναμία, αδιαφορία ή έλλειψη θέσης.
Κι όμως, η αλήθεια είναι πολύ πιο βαθιά.
Η σιωπή δεν είναι κενό. Είναι χώρος. Είναι ποιότητα. Είναι επιλογή. Όπως ο ωκεανός, που στην επιφάνειά του μπορεί να μοιάζει ακίνητος, αλλά στα βάθη του κρύβει αχαρτογράφητες δυνάμεις, έτσι και η σιωπή είναι συχνά μια μορφή εσωτερικής συγκέντρωσης, μια απόφαση αυτογνωσίας και ενσυναίσθησης.
Ο άνθρωπος που επιλέγει να σωπαίνει δεν σημαίνει ότι δεν έχει να πει. Σημαίνει ότι ξέρει πότε αξίζει να μιλήσει.
Δεν επιζητά την προσοχή για να νιώσει ύπαρξη· δεν χρειάζεται την επιβεβαίωση των άλλων για να επιβεβαιώσει την ταυτότητά του.
Στην πραγματικότητα, ίσως βλέπει βαθύτερα από τους φλύαρους, νιώθει εντονότερα από τους θορυβώδεις και κατανοεί ουσιαστικότερα από εκείνους που δεν σταματούν ποτέ να μιλούν.
Σε έναν κόσμο που χειροκροτεί το «φαίνεσθαι», η σιωπή γίνεται αντίσταση. Όχι απόσυρση, αλλά στάση ζωής. Ο σιωπηλός άνθρωπος είναι αυτός που ακούει πραγματικά. Που στέκεται με σεμνότητα και παρατηρεί, όταν οι άλλοι σπεύδουν να κρίνουν. Που νιώθει τη θλίψη, τη χαρά, την αλήθεια, χωρίς να την παραμορφώνει μέσα από λέξεις-κλισέ ή υπερβολές.
Ίσως τελικά, σε μια εποχή υπερπληροφόρησης, το πιο γενναίο πράγμα είναι να σωπαίνεις.
Όχι από φόβο, αλλά από εσωτερική πληρότητα.
Όχι επειδή δεν έχεις θέση, αλλά επειδή δεν χρειάζεσαι σκηνή.
Γιατί μέσα στη σιωπή αναπνέει η αυθεντικότητα, ζει το ουσιαστικό, ανθίζει το αληθινό.
Ας μάθουμε να μην φοβόμαστε τη σιωπή.
Ας τη σεβαστούμε.
Και ας αναγνωρίσουμε στους σιωπηλούς ανθρώπους τη βαθιά σοφία που τους συνοδεύει.
Είναι εκείνοι που δεν φωνάζουν, αλλά ακούγονται.
Λιλίκα Αρνάκη
Στοχάστρια ειαστικος & συγγραφέας
Ο Μύθος της Τέλειας Εικόνας
Ο Μύθος της Τέλειας Εικόνας
Απο την Λιλικα Αρνακη
Σε έναν κόσμο όχι και τόσο μακρινό, εκεί που τα pixel χόρευαν στις οθόνες και τα likes ήταν το πιο πολύτιμο νόμισμα, ζούσε κάποτε ο Βασιλιάς Κοινωνικός-Δικτυακός. Ο Βασιλιάς αυτός είχε ένα παράξενο χόμπι: λάτρευε τις τέλειες εικόνες. Πίστευε πως ό,τι φαινόταν αψεγάδιαστο στο ψηφιακό του βασίλειο, ήταν και αληθινό.
Στο παλάτι του, δηλαδή στα social media του, όλα έπρεπε να είναι λαμπερά και αψεγάδιαστα. Το φαγητό του Βασιλιά ήταν πάντα καλλιτεχνικά στημένο, ακόμα κι αν ήταν ένα απλό τοστ. Τα ταξίδια του, ακόμα κι ένα Σαββατοκύριακο στο διπλανό χωριό, μεταμορφώνονταν σε εξωτικούς προορισμούς με φίλτρα και γωνίες που άλλαζαν την πραγματικότητα. Και οι φίλοι του, αυτοί που εμφανιζόταν στις φωτογραφίες του, ήταν πάντα χαμογελαστοί και τέλειοι, ακόμα κι αν στην πραγματικότητα διαφωνούσαν για ασήμαντα πράγματα.
Ο Βασιλιάς Κοινωνικός-Δικτυακός περνούσε τις μέρες του κοιτώντας το είδωλό του στην οθόνη, θαυμάζοντας την τελειότητα που ο ίδιος είχε δημιουργήσει. Όλοι τον ζήλευαν – ή τουλάχιστον έτσι νόμιζε. Ένα βράδυ όμως, καθώς κοιτούσε μια φωτογραφία του με ένα ψεύτικο, παγωμένο χαμόγελο, κάτι περίεργο συνέβη. Από την οθόνη του ξεπήδησε ένα μικρό, αόρατο πλασματάκι, η Αλήθεια.
Η Αλήθεια δεν είχε φίλτρα, ούτε τέλειες γωνίες. Ήταν ατημέλητη και λίγο σκονισμένη από την πραγματικότητα. «Βασιλιά», είπε με μια φωνή σαν ψίθυρο, μα γεμάτη δύναμη, «γιατί κρύβεις την πραγματικότητα πίσω από αυτό το λαμπερό πέπλο; Δεν βλέπεις ότι αυτή η τελειότητα σε κάνει να νιώθεις ολομόναχος;».
Ο Βασιλιάς αρχικά θύμωσε. Πώς τολμούσε αυτή η Αλήθεια να αμφισβητήσει την υπέροχη του ζωή; Μα η Αλήθεια συνέχισε με ήρεμη επιμονή: «Κάθε φορά που ανεβάζεις μια ψεύτικη εικόνα, χάνεις λίγο από τον αληθινό σου εαυτό. Οι πραγματικοί σου φίλοι δεν σε αναγνωρίζουν πια, γιατί βλέπουν μόνο έναν καθρέφτη. Δεν είναι η τελειότητα που μας ενώνει, Βασιλιά, αλλά η ατέλεια μας.»
Ο Βασιλιάς Κοινωνικός-Δικτυακός κοίταξε ξανά την οθόνη. Είδε το ψεύτικο χαμόγελο, το τέλειο φαγητό που δεν είχε γεύση, τα πλαστά τοπία. Και για πρώτη φορά, ένιωσε ένα βαρύ, ασήκωτο φορτίο στην καρδιά του. Η Αλήθεια είχε δίκιο. Όσο πιο τέλειος φαινόταν, τόσο πιο μόνος ένιωθε.
Την επόμενη μέρα, ο Βασιλιάς πήρε μια μεγάλη, γενναία απόφαση. Άρχισε να ανεβάζει φωτογραφίες με το αληθινό του πρωινό, λίγο καμένο. Μοιράστηκε στιγμές που δεν ήταν τέλειες, στιγμές που ήταν απλά… ανθρώπινες. Και τότε συνέβη το θαύμα: οι πραγματικοί του φίλοι άρχισαν να του στέλνουν μηνύματα, να τον παίρνουν τηλέφωνο. Δεν ήταν πια μόνος. Είχε βρει τον εαυτό του, και μαζί του, τους άλλους.
Από τότε, ο Βασιλιάς Κοινωνικός-Δικτυακός έμαθε ότι η πραγματική ομορφιά βρίσκεται στην αυθεντικότητα και ότι η αποδοχή της ατέλειας είναι η μεγαλύτερη νίκη. Και ο Μύθος της Τέλειας Εικόνας; Έγινε ένα παραμύθι που διηγούνταν στα παιδιά, για να τους θυμίζει ότι η ομορφιά της ζωής βρίσκεται στην αλήθεια, όχι στα φίλτρα.
Για Εκείνους που Δεν Γύρισαν Ποτέ( λιλίκα αρνάκη)
Για Εκείνους που Δεν Γύρισαν Ποτέ( λιλίκα αρνάκη)
Αφιερωμένο στις χαμένες ψυχές των παιδιών-φαντάρων
Δεν υπάρχουν τάφοι.
Δεν υπάρχει μια λέξη γραμμένη σε μάρμαρο που να χωράει τον πόνο.
Μόνο σιωπή. Μια σιωπή που κραυγάζει.
Μια σιωπή που στοιχειώνει μάνες και πατεράδες, που πεθαίνουν κάθε μέρα χωρίς να μάθουν.
Πού είναι το παιδί τους.
Πού είναι το χαμόγελό του.
Πού είναι το κορμί του.
Πού είναι η πατρίδα που το πρόδωσε.
Μιλάμε για ήρωες.
Μα ξεχνάμε να τους ψάξουμε.
Ξεχνάμε να τους φωνάξουμε.
Ξεχνάμε να τους φέρουμε πίσω.
Ξεχνάμε να πενθήσουμε, να θυμηθούμε, να φωνάξουμε.
Παιδιά.
Όχι στρατιώτες, όχι πολεμιστές.
Παιδιά, με γράμματα στο σπίτι, με φωτογραφίες στην τσέπη, με φωνή που δεν πρόλαβε να γίνει κραυγή.
Κάθε πόλεμος αφήνει πίσω του μια λίστα.
Κάθε λίστα έχει αγνοούμενους.
Κάθε αγνοούμενος είναι μια κραυγή για δικαιοσύνη.
Μια τρύπα στην ιστορία.
Μια πληγή στην πατρίδα.
Και εσείς, εσείς που κυβερνάτε,
εσείς που φοράτε κοστούμια και κρατάτε σημαίες με περηφάνια,
πόσες μανάδες κοιτάξατε στα μάτια;
Πόσα πατρικά σπίτια μπήκατε να τους πείτε την αλήθεια;
Πόσες φωτογραφίες κρατήσατε με τα παιδιά που στείλατε να χαθούν;
Ή μήπως για εσάς ήταν απλώς αριθμοί;
Στατιστικές;
Επικοινωνιακές απώλειες;
Να τους πείτε την αλήθεια.
Ότι τους ξεχάσατε.
Ότι δεν ψάξατε.
Ότι για σας, η σιωπή είναι πιο βολική από την αλήθεια.
Όχι, δεν ξεχνάμε.
Όχι, δεν θα σιωπήσουμε.
Θα φωνάζουμε για κάθε όνομα που δεν αναφέρθηκε ποτέ.
Για κάθε κορμί που έλιωσε στη σκόνη χωρίς σταυρό.
Για κάθε ψυχή που έμεινε να περιπλανιέται σε πεδία μάχης, δίχως μνήμα, δίχως τιμή.
Γιατί τους χρωστάμε.
Όχι μόνο μνημεία,
όχι μόνο πορείες και επετείους.
Τους χρωστάμε αλήθεια.
Τους χρωστάμε φωνή.
Τους χρωστάμε επιστροφή.
Αυτή είναι η υπογραφή μας.
Αυτός είναι ο όρκος μας.
Για τα παιδιά που δεν γύρισαν ποτέ.
Εγγραφή σε:
Σχόλια (Atom)